Os reis de España homenaxean as vítimas de Auschwitz no 80 aniversario da liberación do campo

Sobreviventes do Holocausto alertaron do crecente antisemitismo e en particular da volta da "ideoloxía do odio" preconizada pola Alemaña nazi entre os "inimigos da democracia" e fixeron un chamamento para actuar e a evitar que se repita o erro do pasado coincidindo co 80 aniversario da liberación do campo de concentración e exterminio de Auschwitz-Birkenau.

Fronte a máis dunha vintena de xefes de Estado e de Goberno, entre eles os reis de España, e baixo unha carpa enorme que cobre a porta de acceso ao campo pola que entraban os trens cos prisioneiros, Leon Weintraub, un médico de 99 anos que actualmente reside en Suecia, trasladou a súa dor ao ver "uniformes e eslóganes de estilo nazi en marchas en toda Europa", denunciando que "estes autoproclamados nacionalistas abandeiran a mesma ideoloxía do odio que os nazis". Esa ideloxía, denunciou, foi a que asasinou a millóns de persoas.

Así, quixo dirixirse especialmente aos máis novos, a quen pediu que "sexan sensibles fronte a todas as expresións de intolerancia e resentimento cara a quen é diferente" pola súa cor, relixión ou orientación sexual.

"Hai que tomar en serio os inimigos da democracia".

Neste sentido, defendeu a necesidade de "tomar en serio o que os inimigos da democracia predican", apelando a "evitar os erros" de principios dos anos 1939 "cando o mundo non tomou en serio os plans dos nazis" contra xudeus, xitanos e outros "considerados non aptos para vivir".

Weintraub, quen conseguiu escapar de Auschwitz tras conseguir ir traballar a outro campo, fixo un chamamento a todos os presentes, entre os que había máis dunha vintena de xefes de Estado e de Goberno, entre eles os reis de España, a que "intensifiquen os seus esforzos para combater os puntos de vista que levaron ao xenocidio" que precisamente se está conmemorando este 27 de xaneiro, Día Internacional do Recordo do Holocausto.

"A nosa herdanza e ADN confirma que só existe unha raza de humanos, o Homo Sapiens", defendeu, incidindo en que "por tanto a teoría do racismo, que é un principio fundamental da ideoloxía nazi, é falsa e incompatible coa realidade" e concluíu a súa intervención, a última dos catro sobreviventes que tomaron a palabra, pedindo un momento de silencio aos máis de 2.000 asistentes.

"Permitir que a memoria de millóns de vítimas inocentes se difumine sería o equivalente de roubarlles as súas vidas por segunda vez", advertiu, en liña coa mensaxe que tamén quixo facer chegar Marian Turki, un historiador de 98 anos e que chegou a Auschwitz en agosto de 1944, aínda que terminaría sendo liberado en Buchenwald.

"Os que viviron para ver a liberdade foron uns poucos", recoñeceu, e agora quedan xa só "un puñado" para poder seguir contando a súa historia. Turki, que tomou a palabra o primeiro, defendeu que hai que lembrar a "a inmensa maioría que nunca nos contaron o que experimentaron e sentiron" porque non sobreviviron.

Uns 50 sobreviventes desprazáronse este 27 de xaneiro ata Oswiecim, a localidade polaca en que se construíu o campo de concentración, acompañados por familiares dada a súa avanzada idade. En total, estímase que uns 1,3 millóns de persoas foron deportadas a Auschwitz, das que 1,1 millóns foron asasinados -centos de miles deles en cámaras de gas-, na súa maioría xudeus.

Conscientes de que esta sexa quizais a última ocasión en que quen conseguiu saír con vida deste horror poden asistir, case 60 países enviaron delegacións, en máis dunha vintena de xefes de Estado e de Goberno. A cita reuniu á gran maioría das casas reinantes europeas, coa presenza dos reis Filipe VI e Letizia xunto aos de Bélxica, Países Baixos e Dinamarca, así como o rei Carlos III de Inglaterra. Á súa vez, Suecia, Noruega e Luxemburgo enviaron aos herdeiros.

Ademais do presidente, Andrej Dúbida, e o primeiro ministro, Donald Tusk, do país anfitrión, Alemaña tamén estivo dobremente representada polo seu presidente, Frank-Walter Steinmeier, e o seu chanceler, Olaf Scholz. Tamén viaxaron a Auschwitz o presidente francés, Emmanuel Macron, e o italiano, Sergio Mattarella, así como outros varios xefes de Estado europeos.

Os reis de España renderon homenaxe este luns ás vítimas do nazismo que foron exterminadas no campo de concentración de Auschwitz. Fixérono no día que fai 80 anos da súa liberación, nun emotivo acto no que, xunto a algúns sobreviventes e outros 60 xefes de Estado e de Goberno, depositaron velas acesas.

Unha carpa situada xusto na entrada de Auschwitz-Birkenau á que chegaban os trens cos prisioneiros acolleu a 2.500 convidados a esta cerimonia, que durou dúas horas e media e na que se quixo dar todo o protagonismo aos últimos sobreviventes do campo de concentración, catro dos cales tomaron a palabra para relatar as súas terribles experiencias e alertar contra o antisemitismo.

Filipe VI e a raíña Letizia, que viaxaron acompañados do ministro español de Política Territorial e Memoria Democrática, Ángel Víctor Torres, sentaron no acto xunto ao presidente italiano, Sergio Matarella; os reis de Holanda, Guillermo Alexandrr e Máxima; Filipe e Matilde, reis dos belgas; Carlos III, o monarca do Reino Unido, e os reis Federico e Mary de Dinamarca, e o presidente de Polonia, Andrzej Duda, todos eles con vestimenta escura.

Detrás, o presidente francés, Emmanuel Macron; o herdeiro do Gran Ducado de Luxemburgo, Guillaume, e tamén a princesa Vitoria de Suecia, o príncipe herdeiro Haakon de Noruega; o presidente de Alemaña, Frank-Walter Steinmeier; de Ucraína, Volodimir Zelenski; e o ministro de Educación de Israel, Yoav Kisch, ademais do presidente de Austria, Alexander van der Bellen.

En disposición semicircular fronte á entrada do campo, o símbolo do acto foi un vagón de tren trasladado desde a rampla de descarga do antigo campo de Birkenau, onde os médicos das SS seleccionaban os xudeus deportados, dirixindo á maioría deles á morte nas cámaras de gas.

As intervencións dos sobreviventes, Marian Turski, de 98 anos; Anina Iwanska, de 95; Tova Friedman, de 86, e Leon Weintraub, de 99, foron aplaudidas polos invitados tras escoitar os seus testemuños, a última memoria do campo que, segundo o director do museo, Piotr M. A. Cywinski, supoñen as súas experiencias, o froito das súas vidas. "E non hai palabras para expresar a nosa gratitude", indicou.

Os catro sobreviventes alertaron sobre o antisemitismo e fixeron un chamamento ao mundo, especialmente ás novas xeracións, para non repetir a violencia que atrapou ao mundo.

O acto estivo acompañado pola interpretación de pezas musicais compostas por músicos que foron deportados ao campo de exterminio: James Simon (Berlín, 1880), detido en 1944 e morto pouco despois da súa chegada nunha cámara de gas.

Tamén do músico polaco Jozef Kropinski (Berlín, 1913) enviado a Auschwitz, onde permaneceu máis de catro anos e onde compuxo máis de cen cancións e poemas, e que sobreviviu ao nazismo. Tamén tocou Zymon Laks, falecido en 1983, tamén sobrevivente tras dous anos.

Tras un acto ecuménico de oración deu comezo o acto final de homenaxe ás vítimas do campo establecido polos nazis en 1940, que foi o escenario do exterminio de polo menos 1,1 millóns de persoas, principalmente xudeus.

Decenas de mozas camiñaron no acto con velas polas funestas vías representadas no chan baixo a carpa que se dirixían ao vagón situado fronte á icónica entrada de trens que transportaban a deportados do campo de exterminio. Unhas velas que entregaron aos sobreviventes aos que acompañaron na súa ofrenda, con algunhas escenas de moita emoción por parte dalgún deles.

A continuación, os xefes de Estado realizaron a súa ofrenda. Os reis de España depositaron unha vela cada un, tal e como fixeron os de Dinamarca e o do Reino Unido, aos que sucedeu pouco despois o presidente ucraíno, aplaudido polos invitados.

Non é a primeira vez que Filipe VI e Letizia acoden a esta conmemoración, xa que hai cinco anos estiveron no mesmo campo de exterminio con motivo do 75 aniversario da súa liberación.

O Museo de Auschwitz-Birkenau recibiu en 2024 a 1,8 millóns de visitantes, dos que 78.000 eran españois, o terceiro país tras Polonia (con preto de medio millón) e o Reino Unido.

Un total de 10.000 españois foron internados dos campos de concentración e exterminio nazis, dos que morreron entre 4.500 e 7.500, segundo os historiadores.